HOA CÚC

Chuyện kể rằng, hồi đó có một gia đình nghèo có 2 mẹ con sống rất yên bình trong một ngôi nhà nhỏ. Người mẹ tần tảo làm lụng nuôi con. Người con còn nhỏ nhưng rất hiếu thảo, biết vâng lời và chăm chỉ.

Nhưng rồi một ngày kia, người mẹ bỗng lâm bệnh nặng. Người con thương mẹ lắm, nên dù nhà nghèo em vẫn cố gắng chạy chữa những thầy lang giỏi nhất vùng. Nhưng sức khỏe người mẹ càng ngày càng yếu đi.

Người con lo lắm, quyết tâm đi tìm thầy chữa bệnh cho mẹ.

Em đi mãi, đi mãi, qua bao nhiêu làng mạc, núi sông, ăn đói mặc rách vẫn không nản lòng. Một hôm đi qua một ngôi chùa, em xin phép nhà sư trụ trì được cầu phúc cho mẹ, tấm lòng hiếu thảo của em động đến cả trời xanh.

Trời nghe phải nhỏ lệ, đất nghe phải cúi mình. Đức Phật từ bi cảm thương tấm lòng hiếu thảo của người con, động lòng trắc ẩn Người đã hóa thân thành một nhà sư, đi ngang qua chùa và tặng em một bông hoa vàng rực.

Đức Phật nói:”ta cho con bông hoa này,nó là biểu tượng của sự sống, là bông hoa chứa đựng niềm hi vọng,là ước mơ của loài người, là thần dược để chữa bệnh cho mẹ con. Nhưng con phải nhớ,cứ một năm thì hoa sẽ rụng đi một cánh hoa, bông hoa này có bao nhiêu cánh thì mẹ con chỉ sống được bấy nhiêu năm”.

Người con cảm tạ Đức Phật và đếm cánh hoa. Rất đau buồn khi biết bông hoa chỉ có năm cánh, nghĩa là người mẹ chỉ sống với em được năm năm nữa.

Thương mẹ quá em đã liều xé nhỏ từng cánh hoa cho đến khi không còn đếm được bông hoa có bao nhiêu cánh nữa. Bà mẹ nhờ có bông hoa thần dược đó mà sống rất lâu bên người con hiếu thảo của mình.

Bông hoa vàng rực vô số cánh là biểu tượng của sự sống, là ước mơ trường tồn, là khát vọng chữa lành mọi bệnh tật của con người. Sau này người đời gọi là Hoa Cúc.

Hoa Cúc trong đời sống tâm linh của người Việt thể hiện rõ qua những bộ tranh tứ quý :”Tùng Trúc Cúc Mai”. Hoa Cúc là biểu tượng cao quý của sự sống , của sự thịnh vượng và tình cảm thương yêu, hiếu thảo của con người.

Ngày nay, ngoài màu vàng họ nhà cúc còn có nhiều loại mang những màu sắc khác nhau vô cùng rực rỡ, hương thơm mát, mang lại sức khỏe và sự sảng khoái cho con người.

Đời sống của chúng ta thiên nhiên góp phần quan trọng để thăng hoa đời sống, trong thiên nhiên thì muôn hoa tươi thắm mvào mùa xuân, nào là mai, lan, cúc, trúc,… và nhiều lắm, trong bài viết ngắn gọn này tôi xin nói về một loài đã đi vào văn học và cả về y học, để chúng ta gần gủi với nó và tri ân nó: Hoa Cúc.

 

Từ ngày nhà thơ Nguyên Sa sáng tác bài “Tuổi 13”, và rồi nhạc sĩ Ngô Thụy Miên phổ nhạc, khiến quần chúng liên tưởng đến hoa cúc trong văn chương khi so sánh mùa hoa và mùa áo tình yêu:

“Áo nàng vàng Anh về yêu hoa Cúc

Áo nàng xanh Anh mến lá sân trường

Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương

Anh thay mực cho vừa mầu áo tím.”

Dưới đời nhà Trần, thi sĩ Huyền Quang đặt thơ nói lên một cảm nhận hoa cúc vào cuối mùa thu vàng:

“Khi mọi loài hoa rơi chật đất

Dậu Đông hoa cúc vẫn chưa tàn”

 

Rồi thơ của một thi nhân nào đó kể về hoa cúc vàng như màu áo em, như Nguyên Sa mô tả trong bài “Tuổi 13”:

“Hoa cúc, hoa mai vàng mấy thuở

Chiều xưa guốc mộc với trâm cài

Em đến áo vàng hoa xuống phố

Mơ say lòng bướm mộng đời ai.”

 

Tháng ngày qua đi, thời gian trôi biền biệt để tuổi đời già nua, người tình theo mùa Xuân vàng hoa cúc va khi cuộc tình đã lỡ:”Chiều nay mây bổng bay về phố

Xuân vàng hoa cúc với hoa mai

Cô gái xuân xưa – tình đã lỡ

Ngàn năm ong bướm mộng u hoài…”

 

Nói về thơ hoa cúc thì nhiều lắm, tôi chỉ nêu ra những ý niệm tiêu biểu trong văn học mà thôi. Bây giờ khi xét về khía cạnh dược thảo và y học thì cả một kho tàng về hoa cúc đóng góp cho cuộc sống sức khoẻ của con người.

Tên khoa học Chrysanthenum của họ cúc (Compositeae) composite: có nghĩa là hợp lại. Để giải thích một bông hoa cúc vốn gồm nhiều hoa nhỏ hợp lại trên một cuống hoa, hình thành hoa tự đầu trang mà mỗi cánh thực chất là một bông hoa, cây hoa cúc có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nhật Bản, Cao Ly và Việt Nam cũng như một số nước châu Âu và châu Mỹ đều có và được dùng làm dược thảo và rất hữu dụng trong đời sống.

Cúc có rất nhiều giống khác nhau, như giống vàng, trắng, vàng kim, hồng, tím, đỏ thẫm,… cúc vàng kim hơi sẫm (golden chrysanthemum) ít chịu lạnh nên được trồng sớm, vào khoảng cuối tháng 6, hay tháng 7, sẽ nở hoa tháng 10 hay tháng tháng.

Các loại cúc chịu lạnh như giống cúc tím (thạch thảo), cúc vàng, cúc đỏ, cúc hồng, cúc trắng được trồng vào tháng 9 hay tháng 10, sẽ nở hoa vào tháng 1 hay tháng 2 dịp tết năm sau. Đó cũng là điểm thuận lợi cho các chợ hoa vào dịp tết sẽ không khan him hoa cúc.

Hoa cúc vàng hay hoàng cúc tượng trưng cho sự quí mến, sự vui mừng. Hoa cúc trắng hay bạch cúc là sự ngây thơ, duyên dáng. hoa cúc tím hay hoa thạch thảo là sự quyến luyến khi chia tay. Hoa cúc đỏ hay hồng cúc là sự thành công, mừng rở.

Chung qui thì cúc là một loài hoa đẹp, dáng thanh tao, và mang mùi thơm dịu dàng. Đặc biệt hoa cúc không rụng cánh như hoa hồng và nhiều loài hoa khác nên rất ưa được trang trí trên bàn thờ, nhất là dịp tết.

Vì đặc tính hoa cúc mang hương thơm và giải nhiệt hay lợi tiểu (diuretic) nên cúc được dùng ướp trà cho hương thơm, lấy tinh chất của cúc pha chế thành một loại rượu ngon hoặc sử dụng như một vị thuốc chữa bệnh nhức đầu, nóng sốt và sáng mắt. Hoa cúc vừa có ý nghĩa về cả mặt nghệ thuật và y học.

Theo Đông y, hồng cúc mang vị ngọt hơi chát, tính bình, tác dụng khử đờm, bình suyễn, tiêu viêm, chống ho. Nó được dùng chữa hen phế quản, viêm phế quản cấp hay mạn, ho gà, lao phổi, ho ra máu, đau mắt, đau đầu, chữa sốt cho trẻ em. Còn bạch cúc có vị ngọt, hơi đắng, tính hơi hàn, tác dụng tán phong thanh nhiệt (diuretic), mát gan, sáng mắt, chữa phong nhiệt cảm mạo, đau đầu, trị bệnh cao huyết áp, chóng mặt nhức đầu, mắt đỏ sưng đau, bệnh hay chảy nước mắt sống.

Hoa cúc vàng hoàng cúc có vị đắng, hơi cay, tính hơi ôn, tác dụng thanh nhiệt (diuretic), giải độc, chữa mụn nhọt sưng đau, đau mắt đỏ có sưng, nhức đầu chóng mặt, chữa cảm lạnh, cúm, viêm mũi, xốn mắt, huyết áp cao, viêm gan, kiết lỵ, chảy nước mắt nhiều…

Như vậy chúng ta đã thấy rằng hoa cúc rất gần gủi trong đời sống, cúc là loài hoa đẹp đẽ, thanh tao và hữu ích. Mỗi năm đầu Xuân ta thấy hoa cúc trước xuân tình phơi phới góp mặt tại các chợ hoa hay hương thơm bên tách trà vâ những tà áo dài vàng hoa cúc phất phơ đi trong gió

Lòai hoa tôi yêu, yêu khi còn là đứa trẻ chưa ý thức về vẻ đẹp và ý nghĩa của các loài hoa. Và bây giờ khi lớn lên, tôi càng yêu vì nó là loài hoa dễ trồng, dễ mọc, sống được trong cả 4 mùa. Dù nó không đẹp bằng hoa hồng, hoa huệ, hoa lan nhưng nó là loài hoa có cái đẹp lâu bền. Tượng trưng cho cả sự dịu dàng và tính cương quyết.